Pia Secondo (1855-1941)
Wojciech Kucewicz 
Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie
Był włoskim adwokatem i fotografem amatorem. Urodził się w piemonckim Asti. Mimo swojego prawniczego wykształcenia zajmował się także sztuką i nauką, od lat 70. XIX w. w szczególności nowymi technologiami w fotografii. Był dobrze znany w Turynie i uważano go za utalentowanego fotografa. Od lat 90. XIX w. pełnił funkcję radnego miejskiego oraz był członkiem Turyńskiego Klubu Fotografów Amatorów. Wtedy też rozpoczął wykonywanie zdjęć innowacyjną na tamte czasy metodą przy świetle żarówek elektrycznych (Secondo Pia 2022; Van Haelst 1997). Część jego dorobku fotograficznego znajduje się obecnie w zbiorach Muzeum Kina w Turynie (Secondo Pia 2022).
Secondo Pia jest najbardziej znany z powodu wykonania pierwszych zdjęć Całunu Turyńskiego w 1898 r. W tym roku ówczesny właściciel tej relikwii, król Włoch Humbert I, wyraził zgodę na jej publiczne wystawienie w związku z 400. rocznicą budowy katedry w Turynie oraz 50. rocznicą uchwalenia Statuto Albertino. Odbyło się ono od 25 maja do 2 czerwca w ramach wystawy poświęconej sztuce sakralnej zorganizowanej w katedrze. Wówczas pojawił się pomysł, by sfotografować Całun, co miało też przyczynić się do rozpowszechnienia wiedzy o wystawie. Po uzyskaniu zgody króla organizatorzy wybrali jako oficjalnego fotografa S. Pię (Secondo Pia 2022; Van Haelst 1997).
Pierwsze zdjęcia Całunu wykonano w nocy 25 maja, po zamknięciu pierwszego dnia wystawy, z wykorzystaniem wspomnianej wcześniej nowoczesnej metody fotografii. Przygotowanie stanowiska wyposażonego w dwie lampy elektryczne okazało się rzeczą niełatwą, ponieważ w katedrze nie było jeszcze instalacji elektrycznej, więc S. Pia musiał zaopatrzyć się w generator prądu. Wykonał dwa zdjęcia na szklanych płytach o wymiarach 21 × 27 cm, ale obie płyty były mocno niedoświetlone i praktycznie bezużyteczne. Sesję powtórzył wieczorem 28 maja, wykonując cztery zdjęcia na płytach szklanych o wymiarach 50 × 60 cm, tym razem stosując różne czasy ekspozycji: 8, 10, 12 i 14 minut. Kiedy je wywoływał, zauważył, że na negatywach fotograficznych widoczny jest wyraźny pozytywowy wizerunek mężczyzny. Ten szokujący moment następująco opisał Pia w liście do profesora Arthura Lotha z 29 czerwca 1907 r.:
Sam zamknięty w swojej ciemni, zatracony w swej pracy, doświadczyłem silnego wrażenia, gdy po raz pierwszy w trakcie wywoływania moich płyt ujrzałem Świętą Twarz. Byłem jednocześnie zdumiony i szczęśliwy, bo w tym momencie nabrałem pewności, że moja praca zakończy się sukcesem…
Memory 2022
Niebawem informacja o zdjęciu Całunu wykonanym przez S. Pię została podana we włoskiej prasie – 13 czerwca w gazecie „Il Cittadino”, a 14 i 15 czerwca w „Corriere Nazionale” i „L’Osservatore Romano”. Wywołała ona burzliwe dyskusje trwające kilka następnych lat, podczas których pojawiały się skrajne stanowiska – od stwierdzeń o nadprzyrodzonym pochodzeniu wizerunku do oskarżeń o popełnienie błędów w sztuce fotograficznej i fałszowanie zdjęć. Dopiero w 1931 r. odkrycie S. Pii zostało potwierdzone, kiedy to profesjonalny fotograf →Giuseppe Enrie również sfotografował Całun i uzyskał podobne rezultaty.
Oprócz reperkusji w świecie naukowym odkrycie S. Pii miało też swój aspekt religijny. Od lat 30. XX w. Błogosławiona Maria Pierina de Micheli, mediolańska zakonnica, rozpoczęła szerzenie kultu Jezusowego Oblicza, co zostało jej polecone podczas objawień prywatnych. W 1939 r. wykorzystała ona negatywową fotografię S. Pii do wybicia medalika Świętej Twarzy oraz rozpowszechniała nabożeństwo do Świętej Twarzy Jezusa. Zostały one zatwierdzone przez Piusa XII, a w 1958 r. ustanowił on Święto Najświętszej Twarzy Jezusa, na wtorek przed Środą Popielcową (Van Haelst 1997).
Szokujące odkrycie S. Pii sprawiło, że świat nauki zaczął interesować się Całunem Turyńskim i było pierwszym krokiem do powstania nowej dziedziny nauki, mającej szczególnie zająć się tego rodzaju badaniami, czyli syndonologii.
Bibliografia
Maria Pierina, Wikipedia, [on-line:] https://en.wikipedia.org/wiki/Maria_Pierina – 6 IV 2022.
Memory, [on-line:] https://www.shroud.com/colleg10.htm#memory – 7 VIII 2022.
Secondo Pia, Wikipedia, [on-line:] https://en.wikipedia.org/wiki/Secondo_Pia – 6 IV 2022.
Van Haelst R., The First Shroud Photo, Belgium 1997, [on-line:] https://www.shroud.com/vanhels4.htm – 6 IV 2022.
Źródła ilustracji
1. Wikimedia Commons, https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Secondo-Pia.jpg (domena publiczna)
2. Centro Internazionale di Studi sulla Sindone, https://sindone.it/museo/wp-content/uploads/2019/09/Secondo-Pia-840×424.jpg (użytek edukacyjny)