Całun w Turynie
Krzysztof Sadło 
Polskie Centrum Syndonologiczne w Krakowie
Całun swój przydomek „turyński” zawdzięcza temu, że od 1578 r. jest przechowywany i wystawiany w Turynie. Znalazł się tam głównie ze względu na wolę swoich właścicieli – rodu De Savoie (dynastii sabaudzkiej) – którzy w 1453 r. objęli Całun w posiadanie i sprowadzili do swojej siedziby rodowej, którą pierwotnie było Chambéry w południowej Francji. Całun pozostawał tam do 1578 r., skąd w związku ze zmianą siedziby rodowej Sabaudów został przeniesiony do Turynu. Dodatkowym argumentem księcia Emanuela Filiberta przemawiającym za decyzją o przeniesieniu Całunu do stolicy Piemontu była chęć zaoszczędzenia trudów podróży przez Alpy biskupowi Mediolanu św. →Karolowi Boromeuszowi, który w czasie epidemii nękającej Italię złożył ślub, że odbędzie pielgrzymkę do Świętego Całunu w intencji oddalenia zarazy (por. →Całun w rękach dynastii sabaudzkiej).
W dalszej swojej historii Całun tylko dwa razy znajdował się poza Turynem: w 1706 r., kiedy miasto było oblężone przez Francuzów podczas toczonej wówczas wojny o sukcesję hiszpańską, przewieziono go do Genui, skąd wrócił po kilku miesiącach, oraz w czasie II wojny światowej, gdy był ukryty w opactwie benedyktynów w Montevergine, położonym na południe od Neapolu, w obawie przed bombardowaniami i niemieckimi nazistowskimi łowcami relikwii pokroju Heinricha Himmlera.
Po przenosinach w 1578 r. Całun trafił do katedry św. Jana Chrzciciela w Turynie, gdzie w kolejnych dziesięcioleciach zmieniało się kilkakrotnie miejsce jego przechowywania, aby ostatecznie w 1694 r. znaleźć się w specjalnie dla niego wzniesionej przez architekta Guarina Guariniego kaplicy przylegającej do katedry. Całun wtedy, podobnie jak i wcześniej, nie był wystawiony na widok publiczny.
W latach 1578-1720, poza specjalnymi okazjami, Całun zawsze odsłaniany był raz do roku – 4 maja, we wspomnienie liturgiczne Świętego Całunu, ustanowione w 1506 r. przez papieża Juliusza II. Po 1720 r. wystawienia stały się rzadsze: płótno było pokazywane średnio co kilkadziesiąt lat przez kilka dni. W 1898 r. w czasie jednego z takich wystawień Całun został po raz pierwszy sfotografowany przez →Seconda Pię, co dało początek zainteresowaniu świata nauki tą niezwykłą relikwią. W październiku 1978 r. do Turynu przyjechała grupa Projektu Badawczego Całunu Turyńskiego (ang. Shroud of Turin Research Project, →STURP), która w ciągu kilku dni poddała tkaninę najbardziej kompleksowym badaniom naukowym w jej historii.
Po śmierci Humberta II Sabaudzkiego (18 marca 1983 r.), na mocy jego testamentu, właścicielem Całunu została Stolica Apostolska. Papież Jan Paweł II zdecydował o pozostawieniu Całunu w Turynie. Dnia 21 kwietnia 1988 r. z płótna zostały pobrane próbki do datowania radiowęglowego, którego wyniki okazały się powodem trwających do dziś kontrowersji wokół określenia wieku pochodzenia tkaniny.
W nocy z 11 na 12 kwietnia 1997 r. wybuchł pożar katedry w Turynie, w czasie którego Całun został wyniesiony z płonącej kaplicy. Według opinii biegłych nie doznał on żadnych widocznych uszkodzeń w wyniku tego wydarzenia. Latem 2002 r. miały miejsce prace renowacyjne polegające na usunięciu łat, naszytych przez klaryski w 1534 r. podczas napraw po pożarze la Sainte-Chapelle de Chambéry w 1532 r., i zastąpienia ich nowymi, nieco mniejszymi, a także oczyszczeniu całej powierzchni Całunu miniaturowym odkurzaczem, wymianie podszewki z płótna holenderskiego oraz poddaniu go konserwacji. Przeprowadzone wówczas zabiegi oraz ich zasadność do dzisiaj są przedmiotem sporu wśród badaczy Całunu.
Współcześnie zmienił się też sposób przechowywania Całunu: na co dzień pozostaje on zamknięty po całkowitym rozwinięciu, w pozycji poziomej, w szczelnym relikwiarzu aluminiowym z szybą od góry, w atmosferze obojętnego gazu. Kolejne publiczne wystawienia Całunu, trwające średnio po kilka tygodni i ściągające miliony pielgrzymów z całego świata, miały miejsce w latach 1998, 2000, 2010 i 2015. Ostatnie takie wydarzenie odbyło się 9 lipca 2022 r. podczas spotkania młodzieży Taizé w Turynie.
Bibliografia
Accornero P.G., Całun. Historia, nauka, kult, tłum. K. Kozak, Kielce 2017.
Centro Internazionale di Studi Sulla Sindone, Sindone – Le ipotesi storiche, [on-line:] https://sindone.it/museo/wp-content/uploads/2021/06/APPROFONDIMENTO-STORICO.pdf – 31 III 2022.
Fanti G., Gaeta S., Tajemnica Całunu, tłum. M. Masny, Kraków 2015.
Frale B., Całun Jezusa Nazarejczyka, tłum. G. Rawski, Kraków 2012.
Hesemann M., Chusta Chrystusa. Naukowcy na tropie zmartwychwstania, tłum. E. Skowrońska, Kraków 2014.
Marion A., Lucotte G., Tunika z Argenteuil i Całun Turyński. Podsumowanie badań, tłum. A. Łatka, Kraków 2008.
Wilson I., Całun Turyński, tłum. A. Polkowski, Warszawa 1983.
Zaccone G.M., Całun Turyński. Historia tajemnicy, tłum. D. Wronikowska, Kraków 2011.
Źródła ilustracji
1. Wikimedia Commons, https://pl.m.wikipedia.org/wiki/Plik:Brogi,_Giacomo_(1822-1881)_-_n._3758_bis_-_Torino_-_La_Cattedrale_(S._Giovanni_Battista;_Meo_del_Caprino,_1498).jpg,Giacomo(1822-1881)-_n._3758_bis–Torino–La_Cattedrale(S._Giovanni_Battista;_Meo_del_Caprino,_1498).jpg (domena publiczna)
2. Wikimedia Commons, Licencja CC, źródło: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Torino_2.2012_076.jpg
3. Cappella della Sacra Sindone, https://www.flickr.com/photos/o_0/49192714478 (Guilhem Vellut, CC BY 2.0)
4. i 5. Licencja: Atlante di Torino, http://www.atlanteditorino.it/Sindone/album/index.html (użytek edukacyjny)