Jan S. Jaworski
Uniwersytet Warszawski

W 1945 r. J. Heller otrzymał doktorat z medycyny na Uniwersytecie Case Western Reserve. Przez rok był rezydentem w szpitalu Cornell Bellevue w Nowym Jorku. Potem przez sześć lat, do 1954 r., pracował w Szkole Medycyny na Uniwersytecie Yale, poznając różne specjalności jako instruktor patologii, pracownik naukowy, profesor (assistant professor) chorób wewnętrznych, lekarz prowadzący i kierownik sekcji fizyki medycznej. Jednocześnie pracował jako asystent lekarza w szpitalu Yale-New Haven i prowadził badania w Amerykańskim Stowarzyszeniu Kardiologicznym (American Heart Association). Od 1954 r. był założycielem, dyrektorem wykonawczym i prezydentem Instytutu Badań Medycznych (New England Institute for Medical Research) w Ridgefield (Connecticut). W 1966 r. został profesorem studiów interdyscyplinarnych w tym instytucie, w latach 1976-1978 był prezesem zarządu, a w 1981 r. został profesorem-emerytem, choć w dalszym ciągu służył swoim doświadczeniem w różnych projektach edukacyjnych. New England Institute był prywatną organizacją non profit poświęconą podstawowym badaniom interdyscyplinarnym i zaawansowanej edukacji w różnych dziedzinach nauk ścisłych, a studenci mogli studiować jednocześnie różne przedmioty z zupełnie innych nauk, co nie było wówczas możliwe w szkołach wyższych. Instytut miał uprawnienia do nadawania stopni magistra i doktora, zatrudniał obok stałych pracowników wielu „naukowców wizytujących” z innych uczelni. John Heller podczas przesłuchania w Izbie Reprezentantów Kongresu USA, 26 lutego 1969 r., do najważniejszych osiągnięć Instytutu zaliczył badania nad efektami genetycznymi wywołanymi przez działanie pól o częstotliwości radiowej, studia nad mechanizmami obronnymi organizmu i leukemią, a także interdyscyplinarną edukację młodych badaczy po doktoracie oraz badania eksploracyjne w różnych dziedzinach medycyny, chemii, fizyki jądrowej czy analiz matematycznych i komputerowych. John Heller był członkiem wielu towarzystw naukowych, m.in. Nowojorskiej Akademii Nauk, Królewskiego Towarzystwa Zdrowia, Towarzystwa Biofizycznego, Towarzystwa Biologii Eksperymentalnej i Medycyny, Amerykańskiego Towarzystwa Fizjologicznego, Amerykańskiego Towarzystwa Chemicznego, Towarzystwa Medycyny Nuklearnej oraz Amerykańskiej Federacji Badań Klinicznych. Za działalność naukową otrzymał odznaczenia z Belgii, Francji (srebrny medal Instytutu Pasteura), USA (medal firmy biofarmaceutycznej Squibb) i międzynarodowy złoty medal za badania układu siateczkowo-śródbłonkowego. W 1954 r. J. Heller założył międzynarodowe Towarzystwo Badań Układu Siateczkowo-Śródbłonkowego (Reticuloendothelial Society), a w 1960 r. wydał książkę z tej dziedziny: Reticuloendothelial Structure and Function. Z punktu widzenia badań krwi na Całunie Turyńskim istotne jest to, że zajmował się procesami tworzenia i destrukcji czerwonych krwinek. Był specjalistą w dziedzinie układu makrofagów (za jego czasów nazywanego układem fagocytarnym lub siateczkowo-śródbłonkowym), czyli składników układu odpornościowego człowieka, które w szczególności są odpowiedzialne za niszczenie starych erytrocytów poprzez odłączenie żelaza od hemoglobiny i wytwarzanie barwników żółciowych. Jako specjalista w tej dziedzinie wielokrotnie przeprowadzał badania wykrywania śladów krwi dla celów procesów sądowych.

John Heller został włączony do Projektu Badawczego Całunu Turyńskiego (ang. Shroud of Turin Research Project, →STURP) przez Raymonda Rogersa, gdy próbki pobrane przez niego w Turynie były już badane w USA. Walter McCrone wykrył w nich obecność pigmentów nieorganicznych i wnioskował, że wizerunek na Całunie został wytworzony za ich pomocą, z czym nie zgadzali się inni badacze STURP (por. →Badania chemiczne Całunu). Te same próbki dostał do analizy J. Heller, który od początku badań współpracował z chemikiem Alanem D. Adlerem z Uniwersytetu Stanowego Western Connecticut, specjalistą od chemii porfiryn. W próbkach z obszaru plam krwi potwierdzili oni obecność pierścienia porfirynowego, stanowiącego rdzeń cząsteczki hemoglobiny, a także obecność albuminy, białka osocza krwi oraz bilirubiny, barwnika żółciowego powstającego z rozpadu hemoglobiny (por. →Krew na Całunie Turyńskim). Za pomocą testów chemicznych stwierdzili ponadto rozpuszczalność czerwonego pokrycia włókienek lnu w mieszaninie enzymów oraz w hydrazynie (z utworzeniem charakterystycznej różowej barwy), a także powstanie jasnoczerwonej cyjanomethemoglobiny po dodaniu cyjanków. Potwierdzili też podobieństwo widm elektronowych do widma methemoglobiny. Jako pierwsi udowodnili w ten sposób i opisali w dwóch naukowych publikacjach, że na Całunie znajduje się autentyczna krew. Nie zdołali jednak potwierdzić, że jest to krew ludzka (stwierdzili ostrożnie, że musi należeć do przedstawiciela naczelnych). John H. Heller razem z A.D. Adlerem zastosowali również mikroanalizę kroplową, szukając wyjaśnienia chemicznej natury wizerunku widocznego na Całunie. Wyniki zostały przedstawione na zjeździe naukowym Kanadyjskiego Towarzystwa Medycyny Sądowej i opublikowane w specjalistycznym czasopiśmie, ale wydaje się, że to A.D. Adler jako chemik był tym razem wiodącym badaczem. Nie stwierdzili obecności metali tworzących barwne związki nieorganiczne (z wyjątkiem żelaza, którego pochodzenie przekonująco wyjaśnili) ani organicznych grup funkcyjnych, z wyjątkiem grup aldehydowych i karboksylowych celulozy. Wskazują one na utlenienie samego materiału celulozy, wywołujące żółtą barwę włókien w obszarze wizerunku (por. →Badania chemiczne Całunu).

Historię swoich badań syndonologicznych przedstawił J. Heller w popularnej książce wydanej w 1983 r. (choć recenzenci zarzucali mu błędne opisy faktów, w których bezpośrednio nie uczestniczył). John Heller był żonaty z Marią Stokes Vecchio, z którą miał ośmioro dzieci. Zmarł 13 grudnia 1995 r. Rok później w książce Thomasa W. Case’a opublikowano obszerny wywiad przeprowadzony z nim (i A.D. Adlerem) na krótko przed śmiercią.

Bibliografia

Baima Bollone P., John H. Heller: Report on the Shroud of Turin; Houghton Mifflin, Boston, 1983, [review], „Shroud Spectrum International”, Vol. 9, No. 7, [on-line:] https://www.shroud.com/pdfs/ssi09part7.pdf – 14 I 2022.

Case T.W., The Shroud of Turin and the C-14 Dating Fiasco: A Scientific Detective Story, White Horse Press, 1996, s. 103.

Crispino D., The Heller Report, [review], „Shroud Spectrum International”, Vol. 9, No. 7, [on-line:] https://www.shroud.com/pdfs/ssi09part7.pdf – 14 I 2022.

John Herbert Heller, [w:] World Biographical Encyclopedia, [on-line:] https://prabook.com/web/john_herbert.heller/792324 – 13 I 2022.

Obituary: Dr John Heller biophysicist, [on-line:] https://www.shroud.com/n42part3.pdf – 14 I 2022.

Remembering Shroud Blood Scientist Dr. John H. Heller, [on-line:] https://shroudofturin.files.wordpress.com/2013/12/heller.pdf – 14 I 2022.

Przykładowe publikacje medyczne

Heller J.H., Cortisone and Phagocytosis, „Endocrinology” 1955, Vol. 56, No. 1, s. 80-85, https://doi.org/10.1210/endo-56-1-80.

Heller J.H., Reticuloendothelial Structure and Function, Ronald Press, New York 1960, s. 473.

Ransom J.P., Pasternak V.Z., Heller J.H., Effect of a Reticuloendothelial Stimulating Agent (Restim) on Resistance of Mice, „Journal of Bacteriology” 1962, Vol. 84, No. 3, s. 466-472, https://doi.org/10.1128/jb.84.3.466-472.1962.

Bibliografia prac syndonologicznych

Heller J.H., Adler A.D., Blood on the Shroud of Turin, „Applied Optics” 1980, Vol. 19, No. 16, s. 2742-2744, https://doi.org/10.1364/AO.19.002742.

Heller J.H., Adler A.D., A Chemical Investigation of the Shroud of Turin, „Canadian Society for Forensic Science Journal” 1981, Vol. 14, s. 81-103, https://doi.org/10.1080/00085030.1981.10756882.

Heller J.H., Report on the Shroud of Turin, Boston 1983, s. 225.

Jumper E.J., Adler A.D., Jackson J.P., Pellicori S.F., Heller J.H., Druzik J.R., A Comprehensive Examination of the Various Stains and Images on the Shroud of Turin, „Archeological Chemistry III” 1984, s. 447-476, ACS Advances in Chemistry, Vol. 205, https://doi.org/10.1021/ba-1984-0205.ch022.

Źródło ilustracji

Zbiory prywatne